Het idee voor Brieven aan Persephone ontstond in de zomer van 2023. 

Ik werkte in die zomer aan een ander boek, Perspectief, een boek over de grote transities van onze tijd. Dit boek heeft het karakter van een leerboek, waarin onder meer verschillende theorieën over transities langskomen, maar ook diverse interviews met inspirerende pioniers en systeemveranderaars. 

Voor het schrijfproces wilde ik een heldere focus hebben. Daarom besloot ik om gedurende zes weken drastisch te minderen met het gebruik van sociale media. 

Ik merkte dat dit heilzaam voor mij was. Het leverde meer op dan alleen een heldere focus: ik voelde dat ik innerlijk tot rust kwam, en ook het werken aan een doorlopend verhaal deed me goed. Mijn blik werd trager, rustiger, liefdevoller.

Aan het einde van de zomer stelde ik mezelf de vraag: wat wil ik met sociale media doen, in het komende (school)jaar? En ik besloot dat ik iets nieuws wilde gaan proberen. Dat ‘nieuwe’ - Brieven aan Persephone - was in de loop van de zomer min of meer vanzelf gegroeid, vanuit verschillende inspiratiebronnen.

De eerste inspiratiebron is het boek Lieve Mathilda, ik kan niet wachten tot de mens weer opstaat van de Italiaanse schrijfster Susanna Tamaro. Ik kwam dit boek toevallig tegen toen ik die zomer mijn boekenkast opruimde. Ik bladerde het na al die tijd weer eens door en het raakte me ogenblikkelijk.

Lieve Mathilda bestaat uit een verzameling brieven van Tamaro aan haar fictieve vriendin Mathilda. De brieven zijn kort, prachtig geschreven, ietwat melancholisch en contemplatief, en bevatten een mengeling van fictieve en autobiografische aspecten. Het zijn bespiegelingen over maatschappelijke kwesties maar ook over het innerlijk van de mens, in alle verscheidenheid. De brieven hebben een diepte die mij zeer aanspreekt en bovendien mijlenver afstaat van de berichtgeving op bijvoorbeeld op sociale media en in nieuwsmedia.

Het was dit boek dat mij op het idee bracht: het is mogelijk om een veel rijker gesprek te ontwikkelen over de grote vraagstukken van onze tijd dan we gewend zijn. Ik dacht daarbij aan gesprekken in bestuurskamers, huiskamers en conferentiezalen, maar ook aan gesprekken op sociale media. En dat rijke gesprek, zo leerde ik van Tamaro, kunnen we onderzoeken door een heel andere talige vorm te gebruiken, zoals de literaire vorm van een briefwisseling.

De tweede inspiratiebron is de oud-Griekse mythe over Persephone en Demeter. Toen ik die zomer werkte aan mijn boek Perspectief kwam die mythe langs, in een passage over het thema liminaliteit.

Persephone is de dochter van de landbouwgodin Demeter en oppergod Zeus. Op een dag wordt ze ontvoerd door de god van de onderwereld, Hades. Dat is het begin van een langdurig persoonlijk transitieproces, van zowel Persephone als Demeter. Er is een ‘voor’ en een ‘na’, maar er is vooral een lange reis daar tussenin.

Het verhaal over die reis is - net als Lieve Mathilda - een zeer rijk verhaal, waarin de vele facetten van het menszijn in samenhang aan het licht komen. Een verschil met Tamaro's verhaal is dat deze mythe veel ouder is. Het bevat daarom personages (archetypen) die we in deze tijd als 'vreemd' beschouwen, maar juist dat maakt de mythe heel inspirerend voor onze tijd.

Het thema van Demeter en Persephone, als sterk op elkaar betrokken moeder en dochter in een periode van grote zorg, heb ik losjes als uitgangspunt genomen voor de brieven. Dit is de reden dat ik de brieven - die ik vooral als mezelf schrijf - onderteken met 'D.' Tevens is dit een manier om mezelf eraan te herinneren dat het verhaal over menselijke zoek- en transitieprocessen in wezen zo oud is als de mensheid, en daarom in zekere zin tijdloos. Het thema 'tijd' zal, zo vermoed ik, regelmatig terugkeren in de brieven.

Mijn derde inspiratiebron bestaat uit schilderijen van oude meesters.

In de zomer van 2023 bezocht ik met mijn man het Kröller-Müller Museum en het Rijksmuseum. Het was alweer even geleden dat ik schilderijen van oude meesters had gezien. Maar niets had me voorbereid op de intense emotionele reactie die ik voelde bij het aanschouwen van bepaalde schilderijen. In mijn hoofd klikte toen iets: de brieven die ik aan mijn fictieve dochter Persephone zou gaan schrijven, zouden moeten worden vergezeld door beelden van oude schilderijen. In mijn eerste Brief aan Persephone vertel ik meer over de reden waarom de brieven en schilderijen in mijn beleving bij elkaar horen.

Ik hoop dat mijn lezers evenveel plezier beleven aan het lezen van de brieven als ik aan het schrijven ervan. Want ook voor mij is het een verrassing hoe het verhaal zich zal ontwikkelen. Dit soort verhalen worden meer 'geboren' dan bedacht, is mijn ervaring. Ze hebben een eigen dynamiek, en ik probeer daar altijd zo veel mogelijk in mee te bewegen. Het is daarmee dan ook een heel ander type boek dan een leerboek als Perspectief. Beide boeken schrijf ik gedeeltelijk in dezelfde periode; een mooie combinatie!

Maar ik heb wel een aantal voornemens. Ik wil actuele gebeurtenissen verweven in de brieven, en feit verweven met fictie. Ook lijkt het me mooi om nu en dan gesprekken met lezers te verwerken in de brieven; om hun/jouw/jullie zorgen, moeites, inzichten mee te nemen als integraal onderdeel van het verhaal. Immers, we zijn allemaal op reis.

Veel leesplezier gewenst!

Angela Stoof

Cuijk / Huissen, 28 augustus 2023